Van là một thiết bị được sử dụng để kiểm soát dòng chảy của bất kỳ chất nào có thể chảy cho dù đó là chất lỏng hay khí. Van hoạt động cho mục đích kiểm soát dòng chảy của lưu chất. Có nhiều loại van khác nhau như Cổng, cầu, bướm, bi, v.v ... Trong bài này tôi sẽ thảo luận về van bướm, ưu điểm, nhược điểm, các loại của nó và cách lắp đặt cũng như bảo trì để bạn có thể hiểu rõ hơn van bướm là gì trong nội dung sau đây
1. Van bướm là gì? Các loại van bướm hiện nay
Van bướm là gì? (Butterfly valve); là một dạng van công nghiệp thuộc nhóm van 2 chiều, van được sử dụng để điều tiết hoặc dùng để đóng/mở lưu chất qua đường ống, dòng chảy trong đường kính ống có kích thước lớn bằng cách cánh bướm xoay theo các góc độ khác nhau. Đặc thù của dòng van này là phù hợp lắp những hệ thống có không gian hẹp, dễ dàng lắp đặt và vận hành so với những dòng van cùng nhóm và tiết kiệm chi phí.
Các thông số chung của van bướm:
+ Đường kính van: DN50 – DN1400
+ Chất liệu: Gang dẻo, gang cầu, inox, nhựa, thép…
+ Kiểu đóng mở: Tay gạt, tay xoay, đóng mở tự động
+ Áp suất làm việc: PN10, PN16, PN25
+ Nhiệt độ sẽ phụ thuộc vào chất liệu của roăng làm kín như viton, Teflon, NBR, EPDM,
+ Kiểu kết nối: Lắp bích, kiểu kẹp (Lug, wafer)
2. Các loại van bướm hiện nay:
Van bướm tay gạt: là van dạng cánh bướm đóng mở nhanh chỉ bằng thao tác gạt sang trái hoặc gạt sang phải, vận hành đóng mở nhanh và dễ dàng thông nguyên tắc đòn bẩy. Van bướm tay gạt thường dùng cho các loại van có kích thước từ DN50 – DN150
Ưu điểm:
+ Vận hành đóng mở nhanh
+ Van được sản xuất từ nhiều chất liệu như gang, thép, inox ,nhựa PVC nên hoạt động được trong nhiều loại môi trường khác nhau.
+ Gía thành rẻ, trọng lượng van nhẹ,thiết kế gọn
Van bướm tay xoay: là thiết bị được vận hành bằng vô lăng xoay trái hoặc phải giúp van mở/đóng. Van bướm có thể mở theo góc độ mình mong muốn vì được thiết kế dùng cho điều tiết lưu chất.
Ưu điểm:
+ Vận hành dễ dàng, nhanh chóng bằng cách xoay đĩa 900
+ Kích thước nhỏ, giảm chi phí
+ Dễ dàng trong việc bảo trì, bảo dưỡng
Van bướm tín hiệu điện là loại van bướm tay quay có gắn thêm hộp tín hiệu điện dung để cung cấp tín hiệu đến pòng điều khiển báo tình trạng van đóng hay mở. Van bướm tín hiệu điện thường dung cho kích thước từ DN50 đến DN300.
Ưu điểm:
+ Vận hành đóng mở nhẹ nhàng bằng tay quay
+ Độ bền cao, chống gỉ sét
+ Giá thành rẻ, trọng lượng van nhẹ
Van bướm điều khiển bằng điện: Loại này được gắn thêm động cơ điều khiển motor khá tiện lợi, có thể điều khiển cả hệ thống van bướm chỉ qua 1 tủ điện, chi phí đầu tư loại van điều khiển điện này mặc dù khá cao nhưng về lâu dài là quá tốt, điều khiển dễ dàng, không tốn nhiều nhân công.
Van bướm điều khiển khí nén: Sử dụng hộp điều khiển khí nén, chi phí tương đối rẻ hơn loại điều khiển điện, độ bền cao. Có thể sử dụng thay thế van bướm điện nhằm giảm bớt chi phí đầu tư thiết bị.
3. Cấu tạo và ứng dụng van bướm trong công nghiệp
Cấu tạo của van bướm khá đơn giản, bao gồm:
+ Thân van có dạng khung tròn đúc liền khối bằng kim loại hoặc nhựa. Trên thân van có các lỗ để bắt bulong cố định van vào hệ thống. Thường sẽ có 2 loại là wafer và Lug
+ Đĩa van: có dạng cánh bướm, được gắn cố định với một đầu của trục van, có thể xoay một góc 90 độ so với thân van.
+ Trục van: Là trục truyền động bằng Inox, hoặc gang…, một đầu gắn với đĩa van, một đầu được gắn với các thiết bị điều khiển.
+ Bộ phận làm kín: Là bộ phận đảm bảo sự khít kín giữa các mặt kết nối như giữa đĩa van với thân van, thường được chế tạo bằng cao su, PDFE, TEFLON.
+ Thiết bị điều khiển: có thể là tay gạt, tay quay vô lăng, bộ điều khiển điện, bộ điều khiển khí nén… kết nối với trục van, để truyền động điều khiển.
Ứng dụng:
Vì là thiết bị chuyên dùng để đóng mở cùng với đó là điều tiết lưu lượng nên được sử dụng trong các lĩnh vực như:
+ Ứng dụng ngành công nghệ xử lý môi trường…
+ Nhà máy xử lý nước thải, nước công nghiệp
+ Nhà máy thủy điện, nhiệt điện, hồ chứa, đập
+ Nhà máy xi măng, bột giấy
+ Nhà máy mỏ sắt, thép
+ Nhà máy than
+ Nhà máy sản xuất bia, rượu, sữa
+ Nhà máy mía đường
+ Hệ thống trạm bơm, buồng bơm PCCC
4. Chức năng của van bướm
Chức năng của van bướm là bắt đầu / dừng và điều tiết (điều khiển) dòng nước đi qua nó. Nó bao gồm một đĩa được gắn vào một trục quay. Đĩa được quay với sự trợ giúp của trục để chặn hoặc bỏ chặn dòng nước. Van bướm là một van một phần tư tức là mở và đóng van được thực hiện bằng cách xoay nó (90 °)
Chức năng của Van bướm:
01. Điều kiện mở: Trong điều kiện mở, đĩa được quay để căn chỉnh theo hướng dòng nước. Khi đĩa thẳng hàng theo hướng dòng chảy, nó cho phép dòng nước chảy với lực cản tối thiểu.
02. Điều kiện đóng: Trong điều kiện đóng, đĩa được quay để căn chỉnh hướng vuông góc với dòng nước. Do đó, ngăn chặn dòng chảy của nước.
03. Mở một phần: Van có thể được mở một phần để kiểm soát dòng chảy.
5. Cách lắp đặt van bướm
Van bướm có 2 loại kiểu lắp chính là kiểu kẹp và lắp bích khá đơn giản, sau đây tôi xin hướng dẫn mọi người các bước sau:
Điều kiện
+ Phải bảo vệ bệ và nắp không làm bung van cho tới khi van đã lắp xong. Nhờ đó, bạn có thể bảo vệ van khỏi bụi bẩn và các mảnh vỡ thường khiến bệ van bị nứt.
+ Giữ khoảng trống thông thoáng tốt nếu bảo quản trong thời gian dài
Lắp đặt van:
+ Van có thể được lắp đặt trong bất kỳ hướng nào tuy nhiên tốt nhất là có thể lắp thẳng đứng, đặc biệt là với van cỡ lớn, để giảm sức nặng từ bộ dẫn động hoặc hộp van.
+ Thường thì van bướm nhỏ hơn sẽ được gắn nhiều hướng khác nhau như xe tải nước. Điều này rất phổ biến và thường thấy.
+ Xác định chất liệu của van bướm, bệ và đĩa trước khi lắp đặt. Hãy đảm bảo rằng việc bảo quản và vận chuyển không gây ra ảnh hưởng xấu nào đến van.
+ Khi lắp trực tiếp vào bơm nước hoặc vào các van khác, hãy đảm bảo có kê một khoảng trống hoặc một mẩu ống nhựa vào giữa để đĩa bướm mở được
+ Hãy hoàn tất các công việc gò hàn trước khi lắp van và đảm bảo vành của van mát ở một nhiệt độ vừa phải trước khi lắp đặt van
+ Cần chắc chắn mối hàn ở ống nhựa không bị thừa, han gỉ, dính tạp chất trước khi lắp van. Rửa sạch bằng nước hoặc nước tẩy rửa nhẹ nhàng nếu cần
+ Làm sạch bề mặt vành, mặt tiếp xúc trực tiếp với van để đảm bảo vành và van không bị han gỉ hay có tạp chất dính vào. Rửa bằng nước hoặc nước tẩy rửa nhẹ nhàng nếu cần.
+ Cần đảm bảo vành không bị cong vênh hay nghiêng lệch so với van. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất của van nếu van không nằm thẳng với vành hay ống nước và đĩa bị chạm khi muốn mở ra hoặc đóng van lại
+ Lắp đặt chốt cần chú ý không làm hỏng bệ van và điều chỉnh hai mặt tiếp xúc của hai vành để khoảng cách là 3mm khi ống được mở rộng. Khoảng cách này là vừa đủ để van mở ra đóng vào.
+ Ngay khi ống nước nằm ở chính giữa, cài chốt vào để đáy van nằm trên, ngăn việc van bị rơi
+ Trước khi thắt chặt chốt, mở van để đảm bảo van không vướng vào vành hoặc phần ống nước
+ Thắt chặt chốt lại nhiều lần kể cả khi áp lực lớn và nắp kín giữa van và vành
+ Ngay khi lắp đặt xong, mở van nhiều lần để đảm bảo van hoạt động tự do và không bị di chuyển trong quá trình lắp đặt
6. Cách bảo trì
+ Vận hành lại van một lần một tháng hoặc nhiều hơn nếu không được sử dụng thường xuyên
+ Hạ áp suất của toàn hệ thống xuống trước khi bảo dưỡng van.
Tìm hiểu thêm: Cấu tạo van bướm điều khiển điện
Hy vọng với những thông tin chia sẻ trên có thể giúp bạn đọc hiểu rõ hơn van bướm là gì, nguyên lý hoat động như thế nào và cách lắp đặt ra làm sao để áp dụng vào công việc cũng như học tập của mình.
